Informacja o działalności za 2015r.
Informacja o działalności
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie
za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2015 roku
CZĘŚĆ I
OGÓLNA INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM ZA ROK 2015
1. Podstawa i zakres działania Kolegium
Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie (dalej: SKO) stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 roku o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jednolity w Dz. U. z 2015r. poz. 1659) oraz właściwe rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.
Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub do stwierdzania nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity w Dz. U. z 2016r., poz. 23; dalej jako – Kpa) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015r., poz. 613 z późn.zm.; dalej jako – Op). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
Obszar właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie obejmuje, zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. z 2003r. Nr 198, poz.1925), powiaty: białogardzki, drawski, kołobrzeski, koszaliński, sławieński, szczecinecki, świdwiński, wałecki wraz z gminami objętymi tym obszarem oraz miasto na prawach powiatu - Koszalin.
Ogółem Kolegium obejmuje 57 jednostek samorządu terytorialnego, w tym:
- 9 powiatów (w tym 1 miasto na prawach powiatu - Koszalin),
- 48 gmin, w tym:
- 7 gmin miejskich
- 16 gmin miejsko-wiejskich
- 25 gmin wiejskich
Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, członkowie składów orzekających Kolegium są związani wyłącznie przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Kontrolę orzecznictwa kolegiów sprawuje sąd administracyjny.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie jest państwową jednostką budżetową.
2. Obsada kadrowa Kolegium i kwalifikacje osób zatrudnionych
2.1. Kolegium na dzień 31.12.2015r. składało się z 25 członków: 10 etatowych i 15 pozaetatowych. Kolegium składa się obecnie, tj. od 23.02.2016r., z 24 członków: 10 etatowych i 14 pozaetatowych.
|
Liczba członków etatowych posiadających wykształcenie : |
|||
|
wyższe prawnicze : 9 |
wyższe administracyjne : 1 |
||
|
Liczba członków pozaetatowych posiadających wykształcenie (stan na 31.12.2015r.): |
|||
|
wyższe prawnicze : 10 |
wyższe administracyjne : 2 |
wyższe inne : 4 W tym mgr: - ekonomii 1, - chemii 1, - fizyki 1, - inżynierii środowiska 1. |
|
|
|
|
|
|
Wśród etatowych członków Kolegium 9 osób posiada tytuł radcy prawnego.
Uwaga: jeden z członków pozaetatowych posiada wykształcenie wyższe prawnicze i administracyjne.
2.2. Biuro Kolegium na dzień 31.12.2015r. składa się z 8 osób, przy czym jedna z tych osób od 24.02.2015r. przebywa na urlopie macierzyńskim, a jedna osoba jest zatrudniona w wymiarze ½ etatu. Wszystkie osoby pracujące w biurze posiadają wykształcenie wyższe.
Stanowiska pracy w biurze to:
- główna księgowa – 1,
- starszy inspektor – 2, w tym 1 osoba na ½ etatu,
- inspektor – 4.
- referent – 1.
Obsługa informatyczna Kolegium wykonywana jest na podstawie umowy cywilnoprawnej.
3.Lokal i wyposażenie Kolegium
Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie mieści się w Koszalinie, przy ul. Gen. Władysława Andersa 34, w pomieszczeniach użyczonych Kolegium przez Wojewodę Zachodniopomorskiego w gmachu Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegaturze w Koszalinie. Warunki lokalowe są dobre, bardzo dobrze układa się współpraca z Wojewodą Zachodniopomorskim oraz Dyrektorem Delegatury w Koszalinie.
Etatowi członkowie Kolegium (orzecznicy) zajmują samodzielne pokoje. Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny (zestawy komputerowe) należy ocenić jako dobry. Według stanu na koniec roku 2015 w Kolegium znajdowało się 30 użytkowanych zestawów komputerowych, jeden komputer przenośny (laptop) oraz serwer sieciowy, który został zakupiony w 2012 r. uwagi na bardzo dużą ilość informacji (danych) zawartych na dotychczasowym serwerze głównym oraz stały ich przypływ, a także z powodu niewystarczającej wydajności dotychczasowego serwera. W grudniu 2015r. Kolegium zakupiło:
- Serwer bazodanowy 1 szt.
2. Serwer aplikacji 1 szt.
3. Sprzętowe zabezpieczenie infrastruktury firewall 1 szt.
4. Wydajne urządzenie skanujące jednoprzebiegowe do dokumentów 1 szt.
5. Stanowisko komputerowe do komunikacji i obsługi petenta 1 szt.
Powyższy sprzęt został zakupiony w związku z decyzją Ministra Finansów w sprawie zmian w budżecie państwa na rok 2015 z dnia 11 października 2015 roku Nr MF/FS8/004117/2015, na mocy której dla Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie przyznano środki z rezerwy celowej (poz. 29) z przeznaczeniem na wydatki związane z wdrażaniem i funkcjonowaniem systemów teleinformatycznych. Wsparcie z rezerwy celowej w tym zakresie – w celu dalszej informatyzacji – otrzymały wszystkie samorządowe kolegia odwoławcze.
W tutejszym Kolegium dopuszczone są do stosowania następujące programy komputerowe: Pakiet Microsoft Office, Resak, Repertorium, Płatnik, Videotel – zastąpiony od 19 listopada 2015r. programem Bankowości Elektronicznej NBP (Narodowego Banku Polskiego), Unikap, Sfinks, Seter, program antywirusowy F-Secure, Archsys (od 16 grudnia 2015r.).
4. Zgromadzenie Ogólne Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie
W 2015 roku Zgromadzenie Ogólne SKO w Koszalinie obradowało 4 razy, tj. w dniach: 12 stycznia, 18 marca, 18 maja, 24 listopada.
W dniu 12 stycznia 2015r. na Zgromadzeniu Ogólnym:
- uchwałą nr III 1/2015 powołano komisję wyborczą dla wyboru Komisji Dyscyplinarnej w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Koszalinie,
- uchwałą nr III 2/2015 wybrano Komisję Dyscyplinarną w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Koszalinie,
- uchwałą nr III 3/2015 wybrano dwóch członków Komisji Konkursowej na pozaetatowych członków Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie.
W dniu 18 marca 2015r. na Zgromadzeniu Ogólnym uchwałą nr III 4/2015 przyjęto roczną informację o działalności Kolegium w Koszalinie za rok 2014.
W dniu 18 maja 2015r. na Zgromadzeniu Ogólnym przedstawiono wyniki konkursu na pozaetatowych członków Kolegium, wybrano komisję skrutacyjną, przeprowadzono rozmowy z kandydatami na pozaetatowych członków Kolegium, przedstawiono wyniki konkursu na pozaetatowych członków Kolegium oraz podjęto uchwałę w sprawie wyrażenia opinii o kandydatach na pozaetatowych członków Kolegium (Uchwała nr III 5/2015).
W dniu 24 listopada 2015r. na Zgromadzeniu Ogólnym dokonano podjęcia uchwały w sprawie ustalenia faktycznej liczby członków Kolegium (Uchwała nr III 6/2015).
Na każdym Zgromadzeniu Ogólnym SKO analizowano bieżące problemy orzecznicze Kolegium i aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych, a także omawiano sprawy organizacyjne i bieżące Kolegium.
CZĘŚĆ II
WPŁYW SPRAW
- Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją -3372, w tym spraw:
1.1. pozostałych w ewidencji z okresu poprzedniego (łącznie sprawy administracyjne - 208 i sprawy z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych - 50 przy czym 49 spraw dot. użytkowania wieczystego wpłynęło w ostatnim kwartale 2014r.) - 258/1
1.2.wpływ spraw w roku objętym informacją - 3114
- Rodzaje spraw, które wpłynęły w roku objętym informacją/2:
2.1.Liczba spraw administracyjnych – ogółem 2604
|
Lp. |
Określenie rodzaju sprawy |
Liczba spraw |
|
1. |
objęte proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej |
504 |
|
2. |
działalność gospodarcza |
3 |
|
3. |
planowanie i zagospodarowanie przestrzenne |
170 |
|
4. |
pomoc społeczna, świadczenia rodzinne i zaliczka alimentacyjna, oświata (stypendia, pomoc materialna itd. ), dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne |
1199 |
|
5. |
gospodarka nieruchomościami (bez opłat za wieczyste użytkowanie) , przekształcanie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, prawo geodezyjne i kartograficzne |
120 |
|
6. |
ochrona środowiska, ochrona przyrody i ochrona zwierząt, odpady i utrzymanie porządku i czystości w gminach |
199 |
|
7. |
prawo wodne |
7 |
|
8. |
rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe, łowiectwo |
16 |
|
9. |
handel, sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych |
12 |
|
10. |
prawo o ruchu drogowym, drogi publiczne, transport drogowy |
217 |
|
11. |
prawo górnicze i geologiczne |
3 |
|
12. |
egzekucja administracyjna |
28 |
|
13. |
inne, pozostałe, w tym skargi i wnioski rozpatrywane w trybie Działu VIII Kpa |
126 |
2.2. Sprawy podlegające rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012r. Nr 270 ze.zm. – dalej jako Ppsa)/3 - 398
2.3.Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste - 112 (przy czym 70 spraw dot. użytkowania wieczystego wpłynęło w ostatnim kwartale roku 2015, z tego w grudniu 2015r. wpłynęło 45 spraw)
2.4.Liczba postanowień sygnalizacyjnych - 0
CZĘŚĆ III
ZAŁATWIANIE SPRAW ADMINISTRACYJNYCH 3006
1.Liczba spraw załatwionych ogółem w roku objętym informacją -
|
Lp. |
Określenie rodzaju rozstrzygnięcia |
Liczba spraw |
|||
|
1. |
akty wydane przez SKO jako organ II instancji /4, w tym :
|
1879 |
|||
|
2. |
akty wydane przez SKO jako organ I instancji /5 - sposób rozstrzygnięcia patrz → tabela z pkt 1.2. |
403 |
|||
|
3. |
postanowienia wydane przez SKO w wyniku rozpatrzenia zażaleń na bezczynność organu, w tym :
|
14 |
|||
|
4. |
akty wydane przez SKO po rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r. Nr 270 ze.zm.) |
392 |
|||
|
5. |
pozostałe /6 |
318 |
1.1. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ II instancji:
1879
|
Lp. |
Określenie rodzaju rozstrzygnięcia |
Liczba spraw |
|
1. |
decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje (art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art.233 § 1 pkt 1 Op) /7 |
947 |
|
2. |
decyzje uchylające decyzje organu I instancji i orzekające co do istoty sprawy oraz uchylające decyzje organu I instancji i umarzające postępowanie (art. 138 § 1 pkt 2 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 2a Op)
|
261 |
|
3. |
decyzje uchylające decyzje organu I instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia (art. 138 § 2 Kpa oraz art. 233 § 2 Op)
|
463 |
|
4. |
decyzje umarzające postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 3 Op) |
50 |
|
5. |
pozostałe |
158 |
1.2. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ I instancji:
403
|
Lp. |
Określenie rodzaju rozstrzygnięcia |
Liczba spraw |
|
1. |
postanowienia o wznowieniu postępowania i wyznaczeniu organu właściwego do jego przeprowadzenia (art.150 § 2 Kpa oraz art. 244 § 2 Op) /8 |
81 |
|
2. |
postanowienia oraz decyzje o odmowie wznowienia postępowania (art. 149 § 3 Kpa oraz art. 243 § 3 Op) |
-
|
|
3. |
Postanowienia oraz decyzje o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji (art. 61a Kpa oraz art. 249 Op) |
11 |
|
4. |
decyzje stwierdzające nieważność decyzji organu I instancji oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa (art. 156 – 158 Kpa oraz art. 247 – 248 Op) |
269
|
|
5. |
decyzje o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji (art. 158 § 1 Kpa oraz art. 248 § 3 Op ) |
15 |
|
6. |
decyzje odmawiające uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania (art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) |
- |
|
7. |
decyzje uchylające i rozstrzygające o istocie sprawy oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa wydane po wznowieniu postępowania(art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) |
6 |
|
8 |
decyzje umarzające postępowanie prowadzone w I instancji przez SKO (art. 105 § 1 Kpa oraz art. 208 Op) |
7 |
|
9. |
pozostałe |
14 |
2.Liczba spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia przez SKO w roku objętym informacją/9 - 180
CZĘŚĆ IV
ZAŁATWIANIE SPRAW Z ZAKRESU OPŁAT ZA UŻYTKOWANIE WIECZYSTE NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWYCH
1.Liczba spraw z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste załatwionych w roku objętym informacją ogółem - 93
w tym ugody - 4
- Liczba wniesionych sprzeciwów od orzeczeń SKO - 6
- Liczba spraw pozostałych do załatwienia przez SKO - 69 (przy czym 70 spraw dot. użytkowania wieczystego wpłynęło w ostatnim kwartale roku 2015, z tego w grudniu 2015r. wpłynęło 45 spraw)
CZĘŚĆ V
SKARGI DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO
1. Sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012r. Nr 270 ze.zm. – dalej jako Ppsa) -
Liczba spraw w roku objętym informacją ogółem - 392
w tym :
1.1. Liczba skarg na decyzje i postanowienia Kolegium skierowanych
do WSA w roku objętym informacją, ogółem - 361
wskaźnik „zaskarżalności” /10 - (361 : 1879) x 100 = 19,21 %
(stosunek liczby skarg skierowanych do sądu w danym roku do ogólnej liczby podjętych w danym roku przez Kolegium rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu)
1.2. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do WSA w roku
objętym informacją, ogółem - 0
1.3. Liczba skarg uwzględnionych przez Kolegium we własnym zakresie
w trybie art. 54 § 3 Ppsa, ogółem - 11
1.4. Liczba skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA (w tym zażaleń na postanowienia) skierowanych przez SKO w roku objętym informacją
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ogółem - 18
1.5. Liczba innych spraw prowadzonych przez Kolegium w trybie określonym
przepisami Ppsa, skierowanych do WSA, ogółem/11 - 2
2.Skargi na akty i czynności Kolegium rozpatrzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny prawomocnymi orzeczeniami w roku objętym informacją : Liczba orzeczeń WSA w roku objętym informacją ogółem - 355
w tym :
|
Lp. |
Rodzaj rozstrzygnięcia |
Liczba spraw |
|||
|
1. |
Skargi na decyzje i postanowienia rozpoznane przez Sąd w tym :
|
355 |
|||
|
2. |
Skargi na bezczynność Kolegium rozpoznane przez Sąd w tym :
|
1 |
UWAGA: Wykazana powyżej – jako uzasadniona – skarga na bezczynność Kolegium wpłynęła w roku 2013. W latach 2014 i 2015 nie zostały natomiast złożone żadne skargi na bezczynność SKO w Koszalinie. Skarga z 2013r. nie została uwzględniona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. Postanowieniem bowiem z dnia 18 grudnia 2013r. WSA w Szczecinie oddalił skargę. Stwierdził, że SKO nie pozostawało w bezczynności, albowiem wniosek strony załatwiło i na wniosek strony odpowiedziało pismem nr SKO.4170.1345.2013 z dnia 5 czerwca 2013r. W zawiadomieniu tym Kolegium uznało, że brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej. Strona złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. NSA wyrokiem z dnia 17 września 2014r. uchylił zaskarżony wyrok WSA i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Następnie wyrokiem z 28 stycznia 2015r. WSA zobowiązał SKO do załatwienia wniosku strony w ciągu 14 dni. Stwierdził, iż bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Kolegium bowiem nie pozostawało bezczynne, albowiem wniosek strony załatwiło w formie pisma, powinno natomiast – w ocenie NSA, a następnie WSA w Szczecinie – uczynić to w formie procesowej, tj. postanowienia albo decyzji administracyjnej. Mając to na uwadze, Kolegium wydało decyzję nr SKO.4170.1229.2015 z dnia 29 czerwca 2015r., w której stwierdziło brak podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji. Po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, decyzja ta została utrzymana w mocy przez inny skład orzekający Kolegium decyzją nr SKO.4170.1715.2015 z dnia 24 sierpnia 2015r. Strona zaskarżyła decyzję Kolegium. Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2015r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucił skargę strony.
INFORMACJE I DODATKOWE WNIOSKI
- Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium
Podatki i opłaty
W 2015r. wpływy spraw podatkowych utrzymały się mniej więcej na poziomie roku 2014. Jeśli chodzi o charakter spraw, większość odwołań dotyczyła decyzji ustalających i określających wysokość zobowiązania podatkowego. Pojawiło się więcej niż zwykle spraw o stwierdzenie nadpłaty. W przeważającej mierze odnosiło się to do podatku od nieruchomości. Skarżący odwoływali się głównie z powodów merytorycznych; bardzo rzadko trafiają do Kolegium sprawy z uchybieniami formalnymi.
W odniesieniu do lat ubiegłych w 2015r. ilość odwołań w sprawach o ulgi podatkowe, głównie umorzenia, spadła: w 2009r. było 58 takich spraw, w 2010r. – 31, w 2011r. – 42, w 2012r. – 28, w 2013r. – 30, w 2014r. – 34, natomiast w 2015r. - 17. Ponieważ postępowania wyjaśniające w sprawie udzielania ulg podatkowych w znakomitej większości gmin przeprowadzane są prawidłowo, a decyzje są odzwierciedleniem materiału dowodowego, Kolegium większość tych decyzji utrzymywało w mocy.
Podobnie jak w latach poprzednich odwołania w przeważającej mierze dotyczyły podatku od nieruchomości. Odwołań w sprawie podatku leśnego nie było w ogóle, pewna część dotyczyła podatku rolnego i łącznego zobowiązania pieniężnego. Chodziło głównie o zwolnienie z podatku rolnego i udzielenie ulgi inwestycyjnej – spraw tych było 3.
Ilość odwołań związanych z opłatą targową w odniesieniu do 2014r. znacznie wzrosła: w 2014r. były tylko 3 takie sprawy, zaś w 2015r. już 19. Wpływ spraw związanych z opłatą uzdrowiskową po wzroście w 2014r. (31 spraw) spadł do 7 spraw w 2015r. Niemal wszystkie pochodzą z gminy Połczyn Zdrój i wynikły na tle stosowania tej opłaty w szpitalach uzdrowiskowych. Stanowisko w tej sprawie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie ustabilizowało się: obecnie wszystkie skargi stron są uwzględniane.
Kolegium składało w tym przedmiocie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym każdorazowo skargi kasacyjne – dotychczas rozstrzygnięta została jedna skarga, niestety NSA podzielił stanowisko WSA w Szczecinie, czyli orzekł, że w szpitalu uzdrowiskowym opłaty uzdrowiskowej nie pobiera się. Ponieważ pozostało do rozstrzygnięcia jeszcze kilkanaście skarg kasacyjnych w tej materii, można mieć nadzieję, że NSA w innym składzie zmieni stanowisko na korzystniejsze dla organów podatkowych i gmin uzdrowiskowych.
W 2015r. na decyzje podatkowe wniesiono do WSA rekordową ilość skarg - 92 (w 2014r. – 51 skarg, w 2013r. – 83, w 2012r. – 68). Kilkanaście skarg ma charakter jednorodny i pochodzi głównie od Orange Polska SA. Wyroki WSA w Szczecinie były w 2015r. w wielu przypadkach dla Kolegium nie do zaakceptowania i w ocenie Kolegium naruszały prawo, co skłoniło Kolegium do wnoszenia skarg kasacyjnych – w sprawach podatkowych wniesiono aż 11 takich skarg (w 2014r. – 9, w 2013r. – 7). Sąd w wyrokach w sprawach podatkowych bardzo rzadko wypowiada się merytorycznie, najczęściej poszukuje podstaw do uchylenia decyzji Kolegium z przyczyn uchybień proceduralnych i to najczęściej – w ocenie składów orzekających Kolegium – bardzo wątpliwych uchybień. Trzeba też jednak zauważyć, że w stosunku do roku 2014 coraz częściej zaczęły pojawiać się rozstrzygnięcia korzystne dla SKO, tj. wyroki oddalające skargi stron. Wyroki WSA w Szczecinie nierzadko nie dają wsparcia w orzecznictwie organów podatkowych, ponieważ na ogół nie prezentują merytorycznego stanowiska, więc nie mają wielkiego znaczenia z punktu widzenia praktyki podatkowej.
Poza tym rok 2015 nie odznaczył się szczególnie pod względem kontrowersji interpretacyjnych i temu podobnych.
Procedura administracyjna
W związku z interpretacją i stosowaniem obowiązującego prawa dla potrzeb praktyki orzeczniczej Kolegium, na uwagę zasługuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015r., sygn. akt P 46/13, w którym Trybunał orzekł, iż art. 156 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, ze zm.) w zakresie, w jakim nie wyłącza dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, gdy od wydania decyzji nastąpił znaczny upływ czasu, a decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że do pewnego momentu możliwe jest stwierdzenie nieważności decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa, a po znacznym upływie czasu nie będzie to możliwe, w sytuacji gdy decyzja była podstawą nabycia prawa lub ekspektatywy. Problem w tym, że Trybunał Konstytucyjny nie wskazał, gdzie jest ta granica czasowa. Z uwagi na zakres kontroli konstytucyjności, obejmujący pominięcie ustawodawcze, Trybunał nie przesądził o tym, czy właściwym sposobem realizacji tego postulatu jest przewidziany aktualnie w art. 156 § 2 k.p.a. dziesięcioletni termin prekluzyjny, który ogranicza stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych obarczonych niektórymi innymi wadami. Ustawodawca dysponuje swobodą w wyborze instrumentów prawnych służących realizacji wskazanych przez Trybunał wartości konstytucyjnych.
Świadczenia rodzinne, pomoc społeczna, pomoc osobom uprawnionym do alimentów, wspieranie rodziny i system pieczy zastępczej
Występujące w latach wcześniejszych problemy orzecznicze dot. interpretacji np. dochodu uzyskanego, dochodu utraconego, przekroczenie dochodu o kwotę najniższego zasiłku rodzinnego - wyeliminowano na podstawie ukształtowanego orzecznictwa sądowoadministracyjnego.
W 2015r. pojawiły się w praktyce sprawy, w których zajęcie stanowiska przez Kolegium umożliwiło stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności danego przepisu z Konstytucją względnie podjęcie uchwały przez Naczelny Sąd Administracyjny dot. danego przepisu. Dotyczyło to np. spraw ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne, w oparciu o art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, przez drugiego rodzica w sytuacji, gdy w rodzinie jest dwoje lub więcej dzieci niepełnosprawnych i jedno z rodziców już ma to świadczenie przyznane. W wyniku uznania przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 18 listopada 2014r., sygn SK 7/11, niezgodności art. 17 ust. 5 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, 1623 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 559, 567 i 1443), w brzmieniu obowiązującym do 13 października 2011 r., w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego rodzicowi (opiekunowi faktycznemu), który rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki, o której mowa w art. 17 ust. 1 tej ustawy, nad niepełnosprawnym dzieckiem, w sytuacji, gdy drugi z rodziców (opiekunów faktycznych) ma ustalone prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na inne dziecko w rodzinie, z art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, – orzekano w Kolegium o przyznaniu kolejnego świadczenia pielęgnacyjnego w rodzinie, bowiem zasada, iż na jedną rodzinę może przypadać tylko jedno prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, bez względu na liczbę niepełnosprawnych dzieci, wprowadzona przez ustawodawcę, uznana została za naruszającą prawo (niezgodną z Konstytucją RP).
W praktyce orzeczniczej Kolegium na uwagę zasługuje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2015r., sygn. akt I OSK 1363/15, w którym postawiono tezę, że niepełnosprawnemu, który ze względów zdrowotnych nie może podjąć pracy, nie przysługuje wsparcie za opiekę nad członkiem rodziny z dysfunkcją zdrowotną. Wskazać należy, że instytucja świadczenia pielęgnacyjnego została faktycznie wprowadzona do polskiego systemu świadczeń rodzinnych w dniu 1 maja 2004r. Jej pierwotnym założeniem, które zachowało swoje znaczenie do dnia dzisiejszego, było zapewnienie swoistej rekompensaty finansowej tym osobom, które dla sprawowania opieki nad niepełnosprawną osobą bliską, rezygnują z zatrudnienia bądź takiego zatrudnienia nie podejmują. Zatem świadczenie pielęgnacyjne w swojej istocie nie jest nagrodą za sprawowanie opieki nad bliską osobą niepełnosprawną, lecz jest instytucją pomocy ze strony państwa w sytuacjach, w których choroba, a w konsekwencji niepełnosprawność osoby bliskiej, wymuszają rezygnację albo niepodejmowanie zatrudnienia przez osobę opiekującą się bliską osobą niepełnosprawną. Niezbędnym warunkiem przyznania tego świadczenia jest zatem ustalenie, czy wnioskodawca zrezygnował z możliwości podjęcia pracy lub świadczenia pracy. W niniejszej sprawie kluczowe znaczenie miał fakt, że wobec strony, tj. osoby która miała sprawować opiekę nad niepełnosprawną osobą bliską, Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzekł znaczny stopień niepełnosprawności. Jednocześnie wskazano, iż nie kwalifikuje się ona do żadnej pracy, co oznacza, że nie może ona podjąć zatrudnienia nawet w zakładzie pracy chronionej. Konkludując, jeśli zatem osoba mająca sprawować opiekę, nie może, ze względu na stan zdrowia, podjąć jakiejkolwiek pracy, to nie spełnia podstawowej przesłanki koniecznej do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego – konieczności rezygnacji z możliwości zatrudnienia.
Kolejnym zagadnieniem w praktyce orzeczniczej SKO w Koszalinie stała się kwestia wyboru przez opiekuna osoby niepełnosprawnej pomiędzy zasiłkiem dla opiekuna i świadczeniem pielęgnacyjnym. W konkretnym stanie faktycznym, będącym przedmiotem orzekania, wnioskodawcy decyzją organu I instancji został bezterminowo przyznany zasiłek dla opiekuna w związku ze sprawowaniem opieki nad żoną. Kolejnym wnioskiem ten sam zainteresowany ponownie wystąpił do organu I instancji o uchylenie decyzji przyznającej zasiłek dla opiekuna i jednoczesne przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Skarżący powołał się przy tym na art. 155 kpa, podnosząc, że gdyby organ chciał mu odmówić przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, to powinien jednocześnie w drodze decyzji odmówić uchylenia wcześniejszej decyzji odmawiającej przyznania świadczenia. Skarżący złożył odwołanie do SKO w Koszalinie zarzucając m.in. naruszenie przepisów prawa materialnego to jest art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, skutkujące odmową przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oraz art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. , poprzez niewłaściwe zastosowanie, skutkujące uznaniem, że zachodzi negatywna przesłanka uniemożliwiająca przyznanie świadczenia, to jest posiadanie prawa do zasiłku dla opiekuna. Tut. Kolegium uchyliło zaskarżoną decyzję i umorzyło postępowanie przed organem I instancji zwracając uwagę na okoliczność, że w sprawie o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego toczyło się postępowanie administracyjne, zakończone wydaniem przez organ I instancji decyzji o odmowie przyznania świadczenia, utrzymanej następnie w mocy decyzją Kolegium. Strona zaskarżyła decyzję do WSA w Szczecinie, zarzucając m.in. to, że posiada prawo nabyte do świadczenia pielęgnacyjnego, które zostało jej odebrane. Jednak w jej ocenie świadczenie powinno zostać przyznane, z uwagi na obecny stan prawny, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r., sygn. K 38/13, OTK-A 2014/9/104, który orzekł m.in., iż art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, 1623 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 559 i 567) w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. W niniejszej sprawie WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 14 października 2015r., sygn. akt II SA/Sz 1023/15, stwierdził, że niekonstytucyjność art. 17 ust. 1b u.ś.r. dotyczy uzależnienia nabycia prawa do świadczenia, od kryterium momentu powstania niepełnosprawności, nie dotyczy natomiast wysokości świadczenia, która może być uzależniona od sytuacji majątkowej ubiegających się o przyznanie świadczenia osób. Trybunał nie podważył bowiem założenia, że okres życia, w którym pojawia się niepełnosprawność, może mieć związek z oceną posiadania przez osobę niepełnosprawną majątku, pozwalającego na samodzielne zapewnienie sobie godziwej egzystencji. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wskazał, że ustawodawca jest zobowiązany precyzyjnie ustalić racjonalne przesłanki, od których uzależni zróżnicowany poziom świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, przyjmując za punkt wyjścia jednakowe traktowanie takich opiekunów, niezależnie od istniejącego już w ustawie preferencyjnego traktowania opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Sąd motywował, że oznacza to, że Trybunał nie przesądził, jaki model ustalenia świadczeń należy przyjąć, wskazał jedynie, że ustalenie kryteriów, którymi będzie się kierował ustawodawca, powinno się odbyć z uwzględnieniem możliwości finansowania świadczeń z budżetu państwa, jak i poszanowaniem poprawnie nabytych praw osób, które korzystają obecnie ze świadczeń w zaufaniu do państwa. Z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego wprost wynika, że skutkiem jego wejścia w życie nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. W praktyce oznacza to, że do czasu uchwalenia regulacji uwzględniającej wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, brak jest możliwości przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobom, którym na podstawie art. 17 ust. 1b u.ś.r. w dotychczasowym brzmieniu prawo do tego świadczenia nie przysługiwało. Sad uznał, że w konsekwencji wyeliminowanie z obrotu prawnego kryterium momentu, w którym powstała niepełnosprawność, nie prowadzi automatycznie do przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wszystkim opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, w takiej samej wysokości. Sąd zwrócił uwagę na to, że Trybunał nie dokonał precyzyjnego określenia przesłanek, które ustawodawca powinien wziąć pod uwagę dokonując regulacji stanu prawnego uznanego za niekonstytucyjny. Wskazał jedynie, że w ramach równego traktowania pewnej kategorii podmiotów, dopuszczalne jest określenie kryteriów przyznania świadczenia, których zastosowanie może w konsekwencji doprowadzić do zróżnicowania jego wysokości. Zatem bez wprowadzenia w życie odpowiednich regulacji, dotyczących prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, nie jest możliwe przyznanie tego świadczenia wszystkim ubiegającym się opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych w takiej samej wysokości. Naruszałoby to w ocenie sądu zasadę równego traktowania. W niniejszej sprawie, będącej przedmiotem postępowania przed Kolegium i przed organem I instancji, Sąd orzekł, iż w aktualnym stanie prawnym świadczeniem, które przysługuje skarżącemu jest zasiłek dla opiekuna. W konsekwencji uchylenie decyzji przyznającej zasiłek dla opiekuna nie powoduje automatycznie nabycia uprawnienia do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Nie jest trafny wyrażony przez skarżącego pogląd, iż zaskarżona decyzja nie uwzględnia jego prawa do wyboru korzystniejszego dla niego świadczenia, bowiem w aktualnym stanie prawnym brak jest takich regulacji, które dawałyby wnioskującemu o przyznanie świadczenia możliwość wyboru pomiędzy zasiłkiem dla opiekuna i świadczeniem pielęgnacyjnym.
Również podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uchwały z dnia 26 czerwca 2014r., sygn. akt I OPS 15/13, iż dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1456 ze zm.), w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługuje do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci, - umożliwiło Kolegium stosowanie tego przepisu zgodnie z nowym stanowiskiem wyrażonym w uchwale.
Wzrost liczby odwołań spowodował również przepis art. 193 ust. 1a ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dodany przez art. 1 pkt 83 lit. a ustawy z dnia 25 lipca 2014 r. (Dz.U.2014.1188) zmieniającej nin. ustawę z dniem 19 września 2014r. Zgodnie z art. 193 ust. 1a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Organy I instancji, wydając decyzje w 2015r., ustalały odpłatność za pobyt dzieci w pieczy zastępczej za cały rok 2014, naruszając w ocenie Kolegium prawo, albowiem w ocenie Kolegium mogły nakładać ten obowiązek na rodziców biologicznych od dnia wejścia nowego przepisu w życie. I tak, do dnia 19 września 2014r., zgodnie z obowiązującym i jednolitym orzecznictwem, obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej powstawał z mocy decyzji administracyjnej, zaś opłatę ustalało się w drodze decyzji przed umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej. Konkretyzacja wysokości tej opłaty i określenie osób zobowiązanych do jej ponoszenia następuje w decyzji jako akcie kształtującym stan prawny od chwili jej wydania i doręczenia tj. ex nunc. Dodanie przez ustawodawcę art. 193 ust. 1 a w brzmieniu: „opłatę, o której mowa w ust. 1, rodzice ponoszą od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej” skutkuje w ocenie Kolegium tym, że decyzje ustalające opłatę z mocą wsteczną możliwe są w sytuacji, kiedy umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej nastąpiło po dniu 19 września 2014r., czyli po dniu wejścia w życie przepisu art. 193 ust. 1 a. Ustawa wprowadzająca art. 193 ust. 1 a nie zawiera przepisu o wstecznym działaniu dodanego przepisu prawa. Według zasady niedziałania wstecz ustawy oraz reguł prawa międzyczasowego co do stosowania prawa materialnego, do czynności prawnych i innych zdarzeń stosuje się prawo obowiązujące w chwili dokonania czynności lub powstania zdarzeń prowadzących do określonych stosunków prawnych. Przy interpretacji zasad prawa międzyczasowego przyjmuje się bowiem, że jeżeli stan faktyczny powodujący powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego nastąpił pod rządem dawnej ustawy, do oceny skutków prawnych stosuje się ustawę dawną, także po wejściu w życie nowej ustawy. Zdaniem Kolegium, ustawa wprowadzająca nowy przepis, co do zasady, działa tylko na przyszłość i nie obejmuje swoim działaniem stosunków prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie, chyba że ustawodawca wyraźnie tak postanowi. Ustawodawca nie określił również jak dalece można się cofnąć, aby ustalić odpłatność rodzica za umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej.
Przedstawione wyżej stanowisko tut. Kolegium zostało w pełni zaaprobowane przez WSA w Szczecinie, który wyrokiem z dnia 5 listopada 2015r., sygn. akt II SA/Sz 514/15, oddalił skargę Prokuratora Okręgowego w Koszalinie na decyzję SKO w Koszalinie SKO.4110.204.2015 z dnia 13 lutego 2015r., uchylającą w całości decyzję organu I instancji, ustalającą opłatę za pobyt dzieci umieszczonych w niezawodowej rodzinie zastępczej i umarzającą postępowanie pierwszej instancji. W ocenie Prokuratora Okręgowego w Koszalinie, zgodnie z art. 193 ust. 1a, opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą od dnia umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, co oznacza, że brak jest przeszkód do procedowania organów administracji we wskazanej kategorii spraw i możności ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej w sposób wsteczny, tj. za okres poprzedzający wydanie ustalającej decyzji administracyjnej. Ta argumentacja nie przekonała jednak WSA w Szczecinie.
System oświaty – rozliczanie dotacji oświatowych
Dość liczne kontrowersje wzbudza stosowanie przez jednostki samorządu terytorialnego udzielające dotacji podmiotom prowadzącym niepubliczne placówki szkolne o charakterze placówek publicznych, przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. DzU z 2004 r., nr 256, poz. 2572 ze zmianami).
Problematyczne między innymi jest orzekanie wobec placówek prowadzących zajęcia w ramach kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, o obowiązku zwrotu dotacji pobranej w nadmiernej wysokości w związku z nieprawidłową interpretacją treści orzeczeń publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, co w konsekwencji doprowadziło do podania nieprawidłowych danych, na podstawie których naliczona była dotacja, a co ustalone zostało przez Urząd Kontroli Skarbowej. W tego typu sprawach należy zwrócić uwagę na art. 71b ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki odpowiednio w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach integracyjnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach specjalnych, innych formach wychowania przedszkolnego i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 (ust. 1). Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, a także o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umysłowego (ust. 3). Od orzeczeń, o których mowa w ust. 3, rodzice dziecka mogą złożyć w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołanie do kuratora oświaty (ust. 4).
W jednej ze spraw, w wyniku ustaleń kontroli przeprowadzonej przez Urząd Kontroli Skarbowej (UKS), organ I instancji uznał, że dotacja została pobrana w nadmiernej wysokości, na skutek nieprawidłowej interpretacji treści orzeczeń publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, co w konsekwencji doprowadziło do podania nieprawidłowych danych, na podstawie których naliczona była dotacja. Ustalenia te zostały wykorzystane w postępowaniu o zwrot subwencji do budżetu państwa przez organ dotujący. Decyzje w tym przedmiocie zostały zaskarżone do WSA w Warszawie, a skargi zostały oddalone. W związku z tym, że ustalenia UKS były podstawą orzeczenia zwrotu subwencji, organ dotujący, obowiązany do jej zwrotu, w postępowaniach dotyczących zwrotu dotacji przez jej beneficjenta, posłużył się tymi ustaleniami, przyjmując je za własne i nie weryfikując ich prawidłowości. Na tym tle pojawia się problem, czy w przypadku, gdy właściwe organy uznają, że subwencja została pobrana w nadmiernej wysokości w wyniku błędnych informacji podanych przez beneficjenta dotacji, to takie stwierdzenie ma moc wiążącą i nie powinno być kwestionowane w postępowaniu o zwrot dotacji pobranej w nadmiernej wysokości z tego samego powodu, to jest w wyniku podania błędnych informacji.
W orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie podkreślano, że fakt pobrania dotacji w nadmiernej wysokości, nienależnie, bądź dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, należy przekonująco i w sposób niepozostawiający żadnych wątpliwości wykazać w decyzji orzekającej o zwrocie dotacji. Podkreślano także, że zakwestionowanie prawidłowości wysokości udzielonej dotacji po upływie roku budżetowego, a nawet po upływie kilku lat, przy uwzględnieniu faktu, że dotacja umożliwiać ma prawidłowe funkcjonowanie szkoły, powinno dotyczyć sytuacji nie budzących wątpliwości. W omawianej tu sprawie Kolegium stwierdziło, że ani organ dotujący, ani UKS i organ udzielający subwencji nie rozważyły i nie oceniły znaczenia i skutków wywołanych przez orzeczenia właściwych poradni psychologiczno-pedagogicznych o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawności sprzężone, którymi dysponował beneficjent dotacji. Nie wzięto pod uwagę faktu, że orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej, które były podstawą do zastosowania odpowiednich wag, wywierają skutki prawne wiążące organ prowadzący placówkę oświatową, ale także mając rangę dokumentu urzędowego stwierdzają to, co w nich zawarte, dopóki ich treść nie będzie zmieniona w odpowiednim trybie przewidzianym w obowiązujących przepisach. Od orzeczeń tych przysługuje odwołanie do kuratora oświaty. Dopóki kurator oświaty nie uchyli bądź nie zmieni takiego orzeczenia, to jeśli stwierdza ono istnienie niepełnosprawności sprzężonych, należało przyjąć wagę jak dla niepełnosprawności sprzężonych. Orzeczenia, o których tu mowa wydawane są przez osoby posiadające specjalistyczną wiedzę i doświadczenie, zatem kwestionowanie ich jedynie nie jest, zdaniem Kolegium prawidłowe i uprawnione. Nie jest przecież wykluczone, że w chwili wydawania orzeczeń, osoby które je wydawały, znały okoliczności, które uzasadniały wskazanie na niepełnosprawności sprzężone, które jedynie nie zostały opisane w samym orzeczeniu.
Na tle opisanej wyżej sprawy należy wyciągnąć wniosek, że w podobnych stanach faktycznych organy rozpatrujące sprawy zwrotu dotacji nie są związane stanowiskiem Sądu (WSA w Warszawie), orzekającego wprawdzie w częściowo tym samym stanie faktycznym, lecz jednak w innej sprawie (inne strony, inny przedmiot sprawy). Organ może być związany oceną prawną w danej sprawie, nie zaś ustaleniami faktycznymi. Zatem z uwagi na to, że w omawianym przypadku nie mamy do czynienia z tożsamością sprawy oraz, że wątpliwości dotyczą stanu faktycznego a nie oceny prawnej, SKO w Koszalinie stoi na stanowisku, że jest uprawnione do uchylenia decyzji i zalecenia dokonania ustaleń stanu faktycznego, nawet gdyby miały się one różnić od ustaleń UKS wykorzystanych w zakończonym prawomocnie postępowaniu w przedmiocie zwrotu subwencji.
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne
W 2015 roku, podobnie jak w latach poprzednich, większość odwołań pochodziła od właścicieli nieruchomości sąsiednich, sprzeciwiających się realizacji zabudowy na działkach sąsiednich. Na podstawie wieloletnich doświadczeń w rozstrzyganiu spraw z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego należy stwierdzić, że ugruntowane orzecznictwo sądowoadministracyjne przyczyniło się do znacznego uporządkowania spraw z tego zakresu. Ponieważ postępowanie poprzedzające wydanie tych decyzji przeprowadzane jest z reguły prawidłowo, a decyzje są odzwierciedleniem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności analiz urbanistyczno-architektonicznych, Kolegium większość tych decyzji utrzymało w mocy, podkreślając między innymi, iż żaden przepis prawa nie nakazuje organom prowadzącym postępowanie w sprawie o ustalenie warunków zabudowy uzyskania zgody właścicieli nieruchomości sąsiednich. Wykazywano, iż ochrona interesów osób trzecich w procesie inwestycyjnym nie może prowadzić do sytuacji, w której to osoby trzecie, a nie inwestorzy – właściciele nieruchomości, na których mają powstać planowane inwestycje, decydować będą o ich dopuszczalności. Przypominano, iż decyzję o warunkach zabudowy można wydać każdemu, bez względu na to, czy przysługuje mu jakiekolwiek prawo do terenu, którego dotyczy wniosek. Wymóg legitymowania się tytułem prawnym do nieruchomości następuje dopiero na etapie ubiegania się o pozwolenie na budowę. W kilku przypadkach, z uwagi na naruszenie przepisów prawa materialnego – ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także przepisów proceduralnych – Kpa, kwestionowane decyzje uchylono. Najczęstsze nieprawidłowości występują na etapie wyznaczania obszaru analizowanego oraz przeprowadzanej analizy funkcji i cech zabudowy w zakresie warunków, o których mowa w art.61 ust.1 pkt 1-5 ustawy; wyniki analizy warunkują treść rozstrzygnięcia wniosku stron. W dalszym ciągu odwołujący wskazują na naruszenia podstawowych zasad postępowania administracyjnego, jakich dopuszczają się organy pierwszej instancji. W szczególności zwracają uwagę na naruszenie zasady równości obywateli wobec prawa. W sytuacjach, w których prawna i faktyczna sytuacja wobec organów administracji jest zbliżona, wnioskodawcy oczekują, iż zostaną wobec nich podjęte decyzje o podobnej, jeżeli nie tożsamej, treści, co wobec właścicieli działek sąsiednich. Zdarza się niestety często, iż organy pierwszej instancji, bez wskazania podstaw odmiennego potraktowania poszczególnych wnioskodawców – przy takim samym stanie faktycznym i prawnym - wydają raz pozytywne, raz negatywne decyzje. W takich sytuacjach Kolegium uchylało kwestionowane decyzje i sprawę przekazywało do ponownego rozpatrzenia.
W czterech sprawach odmówiono wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji organów pierwszej instancji, bowiem wnioskodawcy nie wskazali normy prawa powszechnie obowiązującego, z której wynikałyby bezpośrednio dla nich określone prawa i obowiązki i przydające im legitymację strony do żądania stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji organu pierwszej instancji. W trzech sprawach wszczętych pismami podmiotów, które nie były stroną w postępowaniu toczącym się z wniosku innych podmiotów, postępowanie odwoławcze umorzono.
W 2015r., podobnie jak w latach poprzednich, w sprawach rozpatrywanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, część spraw dotyczyła lokalizacji inwestycji celu publicznego, a w szczególności farm wiatrowych. Inwestycje te w zakresie realizacji przedsięwzięć wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej z wiatru powodują powstawanie lokalnych konfliktów. Podobnie jak wcześniej większość odwołań pochodziła także od właścicieli nieruchomości sąsiednich, sprzeciwiających się realizacji tych przedsięwzięć na działkach sąsiednich. Sprzeciwy, protesty mieszkańców lokalnych społeczności dotyczące tych inwestycji powodowały przedłużanie terminu załatwiania sprawy.
W dalszym ciągu istnieje zainteresowanie inwestycjami ze strony organizacji społecznych, które wskazując określone w statucie cele swojej działalności, zarzucają organom I instancji wydanie decyzji z naruszeniem obowiązujących przepisów prawa, w tym także szeroko rozumianej ochrony środowiska naturalnego. Organizacje te zgłaszają do organów pierwszej instancji chęć przystąpienia do toczących się przed tymi organami postępowań. Jednakże w większości spraw z uwagi na fakt, iż składając wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu organizacje te nie spełniają wymagań, przewidzianych przez prawo krajowe, obowiązujące na terytorium RP, od których spełnienia zależy dopuszczenie czynnika społecznego do postępowania administracyjnego, toczącego się w sprawie indywidualnej, wnioski te były oddalane.
Ochrona przyrody
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody została zmieniona na mocy art. 29 ustawy z dnia 25 czerwca 2015r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015r. poz. 1045). Zmiana ta generalnie weszła w życie 29 sierpnia 2015r. i ma charakter szczególny, gdyż jest odpowiedzią ustawodawcy na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2014r. sygn. akt SK 6/2012, w którym Trybunał stwierdził niekonstytucyjność art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 w poprzednim brzmieniu ustawy o ochronie przyrody (t.j.Dz.U. z 2013r. poz. 627,628 i 842). Na podstawie tych przepisów wymierzane były właścicielom nieruchomości administracyjne kary pieniężne za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 88 ust. 1 pkt 2 i art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody przez to, że przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za usunięcie bez wymaganego zezwolenia lub zniszczenie przez posiadacza nieruchomości drzewa lub krzewu, w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy te tracą moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Tak więc Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z ustawą zasadniczą w/w przepisy, ale równocześnie odroczył utratę mocy ich obowiązywania. Trybunał Konstytucyjny nie zakwestionował trybu nakładania kar, ale to, że są one nakładane automatycznie i w jednakowej wysokości zarówno na osoby, które wycięły zdrowe drzewa, jak i te, które usunęły drzewa chore lub złamane na skutek działania żywiołów, czy też w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu. Oznacza to, że organ wydający zezwolenia na wycięcie drzew i ustalający kary za nielegalne ich usunięcie, powinien wziąć pod uwagę wyżej wymienione okoliczności i ustalić, czy drzewa były zdrowe, czy obumarłe, czy też zostały zniszczone w wyniku działania sił przyrody lub innych zdarzeń niezależnych od właściciela nieruchomości.
Nowelizacja dokonana na mocy ustawy z dnia 25 czerwca 2015r. wynikała z faktu, że przepisy te przewidywały obowiązek nałożenia kary pieniężnej w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, np. także wtedy gdy usunięte drzewo było obumarłe lub zagrażające bezpieczeństwu. Nowe przepisy uelastyczniają prawo w tym zakresie. Konieczne jest podkreślenie, że wprowadzono m.in. nowe zasady ustalania opłat i kar za nielegalne działania wobec przyrody, zróżnicowano wysokość kar pieniężnych, wprowadzono nową metodę obliczania opłat za usuwanie drzew. Nowelizacja ustawy przewiduje ponadto katalog sytuacji, gdy wójt, burmistrz, prezydent miasta, będzie mógł obniżyć karę pieniężną albo w ogóle odstąpić od jej nałożenia. Marszałek województwa jest nowym organem właściwym do wydawania decyzji w przedmiotowej materii dotyczących miast na prawach powiatu.
Zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy nowelizującej (z dnia 25 czerwca 2015r.), w sprawach wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed 29 sierpnia 2015r. (generalne wejście w życie ustawy nowelizującej), dotyczących nałożenia kary za usunięcie drzewa lub krzewu bez zezwolenia stosuje się generalnie regulacje dotychczasowe. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy według nowych przepisów organ wymierzyłby względniejszą karę, bądź postępowanie dotyczyłoby czynu, który nie jest zagrożony karą pieniężną na podstawie zmienionych przepisów, albo odpowiedzialny jest podmiot niebędący posiadaczem nieruchomości, z której usunięto drzewa. Wówczas, zgodnie z zasadą korzyści, w grę wchodzą nowe przepisy. Ustawodawca uznał za niedopuszczalne badanie odpowiedzialności podmiotu za nielegalne usunięcie drzew w oparciu o przepis ustawy w jej dotychczasowym brzmieniu w sprawach, które zostały wszczęte w okresie jej obowiązywania, w sytuacji kiedy nowe przepisy są dla podmiotu korzystniejsze.
Przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody dotyczące tej tematyki nie były zmieniane w sposób systemowy od dnia uchwalenia pierwotnego tekstu w 2004r. Dotychczasowe zmiany odnosiły się jedynie do niektórych zagadnień (np. usuwania zadrzewień przydrożnych czy pielęgnacji koron drzew) lub miały charakter porządkowy. Obecne zmiany dotyczą przede wszystkim obniżenia wysokości opłat za usunięcie drzew lub krzewów, jak i kar administracyjnych z tym związanych, zróżnicowania wysokości kary w zależności od okoliczności sprawy, uregulowania kwestii usuwania drzew w stanie wyższej konieczności oraz poprawy efektywności wykonywanych nasadzeń zastępczych. Część przepisów ma charakter porządkujący.
Ochrona krajobrazu
|
Obowiązująca od 11 września 2015r. ustawa z dnia 24 kwietnia 2015r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. 2015 poz. 774), tzw. |
ustawa krajobrazowa, ma pomóc samorządom w uporządkowaniu m.in. obecności reklam w przestrzeni publicznej oraz pozwolić zadbać o ład przestrzenny i ochronę krajobrazu. Ustawa definiuje pojęcie reklamy, szyldu, krajobrazu, krajobrazu kulturowego, krajobrazu priorytetowego. Nakłada też m.in. obowiązek sporządzania przez samorząd wojewódzki audytu krajobrazowego; mają być w nim zdefiniowane obszary krajobrazów priorytetowych. Dla tych obszarów sejmik województwa ma mieć możliwość ustalania norm dotyczących wysokości, kształtu budynków i ewentualnego stosowania materiałów miejscowych lub tradycyjnej architektury. Dzięki ustawie rady gmin mogą także jednym dokumentem ustalić nie tylko ceny, ale lokalizację nośników reklam na terenie całego swojego obszaru administracyjnego, co było dotychczas niemożliwe. Mogą też różnicować wielkość reklam w zależności od ich lokalizacji, np. zakazując dużych reklam w centrach miast i "poluźniając" zapisy na obszarach przemysłowych. Ustawa została jednak zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego.
Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości
W związku ze stosowaniem i interpretacją obowiązującego prawa dla potrzeb praktyki orzeczniczej Kolegium, na uwagę zasługuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 marca 2015r., sygn. K 29/13, w którym Trybunał orzekł, iż art. 1 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. z 2012 r. poz. 83) w zakresie, w jakim przyznaje uprawnienie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności osobom fizycznym i prawnym, które nie miały tego uprawnienia przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2011r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 187, poz. 1110), jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto: a) w zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego, jest niezgodny z art. 165 ust. 1 Konstytucji, b) w zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, nie jest niezgodny z art. 165 ust. 1 oraz art. 167 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny uznał zatem za niezgodne z Konstytucją przepisy pozwalające osobom prawnym na żądanie przekształcenia przysługującego im prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności. Osoby prawne straciły zatem możliwość ograniczenia ponoszonych przez siebie kosztów korzystania z gruntu poprzez nabycie własności nieruchomości za korzystną cenę w drodze przekształcenia użytkowania wieczystego we własność. Począwszy od 9 października 2011r. (dzień wejścia w życie ustawy nowelizującej z dnia 28 lipca 2011r.), w wyniku nowelizacji ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, osoby prawne (poza kontrolowanymi przez Skarb Państwa i samorządy) będące w dniu 13 października 2005r. użytkownikami wieczystymi nieruchomości, mogły wystąpić z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości w prawo własności. Uprawnienie do wystąpienia z takim żądaniem przysługiwało również ich następcom prawnym. Przekształcenia mogły się domagać również te podmioty, które nabyły prawo użytkowania wieczystego powstałe przed dniem 13 października 2005r. Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności z Konstytucją art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 3 ustawy z 29 lipca 2005r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Wskazanym wyrokiem (sprostowanym następnie postanowieniem z dnia 25 marca 2015r.) Trybunał uznał, że przepisy te są niezgodne z Konstytucją w tym zakresie, w jakim przyznają uprawnienie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego generalnie osobom fizycznym i prawnym, które nie miały tego uprawnienia przed dniem wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2011r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (tj. 9 października 2011r.).
Ruch drogowy, transport drogowy, rejestracja i oznaczanie pojazdów
W porównaniu do 2014r. wpływ odwołań dotyczących przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j.Dz.U. z 2012r. poz.1137 z późn. zm.), ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 1414 z późn. zm.) i ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2015r. poz.155 z późn. zm.) uległ zwiększeniu (wpływ w ilości 201 w 2014r. do 217 w 2015r.).
Odwołania dotyczyły głównie decyzji wydanych przez organy pierwszej instancji w zakresie stosowania ustawy o kierujących pojazdami. Z uwagi na zmianę brzmienia art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, wprowadzonej ustawą z dnia 26 czerwca 2014r. o zmianie ustawy o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2014r. poz. 970), która weszła w życie z dniem 25 października 2014r., zmniejszyła się liczba odwołań w zakresie stosowania powyższego przepisu. Ustawodawca wprowadził bowiem nowe brzmienie art. 12 ust. 2 (w pkt b) stanowiąc, że przepis art. 12 ust. 1 pkt 2 (zakaz wydania prawa jazdy osobie, w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu) dotyczy również osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także o przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy określonej kategorii (wymienionej w pkt 1 – 3 ustępu 2). Orzecznictwo sądowe w tym zakresie, a zwłaszcza WSA w Szczecinie, który jest właściwy do badania zgodności z prawem decyzji SKO w Koszalinie, ustabilizowało się i nie budzi już zastrzeżeń w praktyce orzeczniczej Kolegium.
Trudności interpretacyjne – tak w przypadku Kolegium jak i organów pierwszej instancji budzą natomiast wyroki WSA w Szczecinie stwierdzające nieważność decyzji organów administracji obu instancji o skierowaniu kierowców na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w formie egzaminu państwowego, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do ich kwalifikacji (art. 99 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 3 ustawy o kierujących pojazdami). W przypadku wystąpienia przesłanek wymienionych w w/w przepisach (istotne zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy lub wniosek organu kontroli ruchu drogowego lub dyrektora wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego w przypadku przekroczenia liczby 24 pkt za naruszenie przepisów ruchu drogowego), Sąd stwierdza jednak nieważność decyzji organów administracji w części (punkcie), w której następuje określenie daty poddania się przez kierowcę egzaminowi kontrolnemu. Przepisy powyższe nie zawierają wskazania terminu, w jakim kierowca winien poddać się egzaminowi sprawdzającemu kwalifikacje. Zdaniem organów wydających uprawnienia do kierowania pojazdami, przy praktykach stosowanych przez tych kierowców a polegających na niezwracaniu dokumentu prawa jazdy – prowadzi to do dalszego uczestniczenia w ruchu drogowym takich kierowców, mimo istniejących wyraźnych przeciwwskazań. W ocenie Kolegium może to powodować istotne zagrożenie w ruchu drogowym.
Szczególnego podkreślenia wymaga przy tym fakt, że ustawodawca termin taki wskazał z kolei przy konieczności skierowania kierowcy na badania lekarskie i psychologiczne – często wydawane z tych samych przyczyn, co decyzje o skierowaniu kierowcy na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji.
Wątpliwości interpretacyjne budzą również te wyroki wojewódzkich sądów administracyjnych, w których sądy kwestionują, a w zasadzie uznają za niewystarczającą, opinię sądowo-psychiatryczną, wydawaną w sprawie na wniosek prokuratora nadzorującego postępowanie przeciwko kierowcy w sprawie karnej. Sąd często prezentuje pogląd, iż organ I instancji lub Kolegium powinni uzyskać własną opinię lekarską w tym zakresie, co z uwagi na niemożliwość powoływania biegłych w tym zakresie (z braku podstaw prawnych, lokalowych i finansowych), praktycznie prowadzi do niewykonania wyroku sądu.
Ponadto – tak jak w roku 2014 – w dalszym ciągu, dla odwołujących się i ich pełnomocników istnieją wątpliwości w zakresie stosowania art. 130 ust. 3 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Mimo utrwalonego orzecznictwa sądowoadministracyjnego w tym zakresie, strony w odwołaniach domagają się od Kolegium badania zasadności wpisów do ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, mimo że jest to kompetencja organu ruchu drogowego.
W stosowaniu przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. z 2014r. poz. 1522), w ciągu roku 2015 można zauważyć zwiększenie liczby odwołań od decyzji organów pierwszej instancji w tym przedmiocie, w sprawie uchylenia i odmowy rejestracji pojazdu po przeprowadzeniu postępowania wznowieniowego wskutek sprzeciwu prokuratora. Sprawy te dotyczą pojazdów zarejestrowanych w poprzednich latach, a jak okazało się, zarejestrowane zostały one na podstawie fałszywego tytułu własności, co wynika z zapadłych wyroków karnych w stosunku do osób, które pojazdy te zbyły na rzecz obecnie odwołujących się.
Wychowanie w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi
Wpływ liczby odwołań w zakresie stosowania ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j.Dz.U. z 2015r. poz. 1286 ze zm.) wzrósł w stosunku do 2014r. (z 6 na 12), lecz nie stanowi znacznego obciążenia pracą przy ich rozpatrywaniu. Odwołania dotyczą głównie wygaśnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w przypadku nieuiszczenia w ustawowym terminie opłaty z tego tytułu oraz cofnięcia zezwolenia z uwagi na nieprzestrzeganie zasad sprzedaży napojów alkoholowych ustalonych przez ustawodawcę (głównie osobom nieletnim i nietrzeźwym).
2.Przyczyny zaległości w rozpatrywaniu spraw oraz proponowane rozwiązania w tym zakresie, itp.
W roku 2015 nie wystąpiły zaległości w rozpatrywaniu spraw przez Kolegium. Sprawy były rozpatrywane w ustawowych terminach.
W 37 przypadkach Kolegium zawiesiło postępowanie. W 3 przypadkach zawieszono postępowanie na wniosek strony. W pozostałych 34 sprawach postępowanie zostało zawieszone do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ. Wśród tych spraw 26 dotyczyło jednego podatnika i jednego zobowiązania podatkowego podzielonego na 26 gmin.
W roku 2015 Kolegium w 3 sprawach podjęło zawieszone postępowanie (2 zawieszone w 2014r., 1 zawieszona w 2015r.) i wydało stosowne decyzje.
Jeżeli zaistniała taka konieczność, Kolegium wyznaczało nowy termin załatwienia sprawy – w 253 sprawach, w związku z koniecznością przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego i dowodowego oraz zwiększonym okresowo wpływem spraw do Kolegium. Strony postępowań były każdorazowo informowane o wyznaczeniu nowego terminu załatwienia sprawy i przyczynach konieczności wyznaczenia nowego terminu.
3. Informacja nt. skarg kasacyjnych – liczba uwzględnionych skarg złożonych przez Kolegium itp.
W roku 2015 Kolegium, nie zgadzając się z wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, złożyło 18 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W imieniu Kolegium, na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Prezesa Kolegium, skargi kasacyjne do NSA wnosili: Anna Kurdyła – 11, Jolanta Wyszyńska – 4, Damian Skórka – 3.
W roku 2015 do Kolegium wpłynęło 5 wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczących skarg kasacyjnych wniesionych wcześniej przez Kolegium (3 z 2013r. i 2 z 2014r.). We wszystkich tych sprawach Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne Kolegium.
Ponadto w roku 2015 wpłynęło 1 postanowienie NSA dotyczące skargi kasacyjnej wniesionej przez Kolegium w 2013r., w którym NSA zawiesił postępowanie z uwagi na śmierć strony, do czasu wskazania jej następców prawnych.
4. Kontrole przeprowadzone w Kolegium przez MAiC, MSWiA, Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, NIK i inne uprawnione organy (np. ZUS) – wyniki, wystąpienia pokontrolne i ich wykonanie.
W roku 2015 w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Koszalinie zostały przeprowadzone kontrola przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Koszalinie oraz Archiwum Państwowe w Koszalinie.
Zakres przedmiotowy kontroli przeprowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obejmował okres styczeń 2012r. – grudzień 2014r. i dotyczył:
- prawidłowość i rzetelność obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
- ustalenie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,
- prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe,
- wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych.
Kontrola zakończyła się wynikiem pozytywnym, w kontrolowanym zakresie w działalności SKO w Koszalinie nie stwierdzono nieprawidłowości. ZUS stwierdził, że osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu zostały do tych ubezpieczeń prawidłowo zgłoszone. Kolegium dokonywało naliczenia i potrącenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w wysokościach zgodnych z obowiązującymi przepisami. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kolegium wystawiało także zaświadczenia i zgłaszało dane dla celów ubezpieczeń społecznych. ZUS stwierdził jedynie, że w okresie objętym kontrolą, tj. styczeń 2012r. – grudzień 2014r., w miesiącach: 03, 04, 06 i 07/2013r. płatnik (SKO w Koszalinie) naliczył i zadeklarował składki na Fundusz Pracy od wynagrodzenia pracownika pomimo tego, że z dniem 27 lutego 2013r. pracownik powrócił już z urlopu macierzyńskiego. W związku z tym płatnik składek (SKO w Koszalinie) jeszcze w trakcie kontroli przesłał do ZUS drogą elektroniczną korekty dokumentów rozliczeniowych, uwzględniając ustalenia kontroli. Dokonanie tej czynności zostało potwierdzone już w protokole kontroli z dnia 10 lipca 2015r.
Zakres kontroli przeprowadzonej przez Archiwum Państwowe obejmował stan zbioru dokumentacji oraz stan lokalu, w którym obecnie umiejscowione jest archiwum zakładowe Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie. Na wniosek bowiem Prezesa SKO w Koszalinie, w dniu 27 sierpnia 2014r. Archiwum Państwowe w Koszalinie dokonało oględzin pomieszczenia na potrzeby archiwum zakładowego, między innymi w związku z koniecznością przeniesienia zasobu aktowego SKO do nowego pomieszczenia, zabezpieczającego odpowiednią rezerwę na nowo powstające i gromadzone akta. Archiwum Państwowe udzieliło wówczas informacji dotyczących warunków przechowywania dokumentacji. Stwierdzono, po oględzinach, iż przyznane pomieszczenie, po wykonaniu adaptacji, będzie spełniało wymogi przewidziane dla lokalu archiwum zakładowego. SKO w Koszalinie dokonało adaptacji nowego pomieszczenia, w którym obecnie znajduje się archiwum zakładowe. W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2015r. ustalono, że stan zbioru dokumentacji jest dobry. Rezerwa magazynowa wynosi ok. 30,00 mb. Archiwum zakładowe jest właściwie wyposażone i zabezpieczone. Kolegium wykonało ponadto zalecenie z poprzedniej kontroli dotyczące zorganizowania nowego lokalu archiwum zakładowego. W wyniku przeprowadzonej kontroli wydano zalecenie, aby w terminie do 31 grudnia 2017r. doprowadzić do stanu, by całość dokumentacji archiwalnej kat. A przechowywać wg zasad opisanych w § 35 ust. 2 Instrukcji Kancelaryjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie, wprowadzonej Zarządzeniem Nr 17/2011 Prezesa Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie z dnia 30 grudnia 2011r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitego rzeczowego wykazu akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwum zakładowego.
5. Omówienie wydanych przez Prezesa SKO postanowień sygnalizacyjnych
W roku 2015 Prezes SKO nie wydawał postanowień sygnalizacyjnych.
6. Działalność pozaorzecznicza Kolegium – opiniowanie aktów prawnych, zgromadzenia krajowe i regionalne SKO, szkolenia, wydawnictwa, współpraca z innymi organami państwa i instytucjami.
W roku 2015 Prezes Kolegium aktywnie uczestniczył w obradach Krajowej Reprezentacji Samorządowych Kolegiów Odwoławczych (m.in. w sprawie zaopiniowania niektórych aktów prawnych, omówienia spraw finansowych oraz bieżących problemów orzeczniczych, ustrojowych i organizacyjnych), tj. 12 lutego 2015r. w Krakowie, 25 lutego 2015r. w Warszawie, 23 marca 2015r. w Krakowie, 28 maja 2015r. w Rowach oraz 14 grudnia 2015r. w Krakowie.
W dniu 25 lutego 2015r. Prezes Kolegium uczestniczył w Warszawie w spotkaniu prezesów kolegiów z Ministrem Administracji i Cyfryzacji. Na spotkaniu poruszana była problematyka organizacyjna i orzecznicza samorządowych kolegiów odwoławczych.
W dniach 2-3 marca 2015r. obecny i była prezes Kolegium (obecnie orzecznik etatowy) wzięli udział w Konferencji Naukowej „25 lat w służbie obywatelowi” zorganizowanej w Krakowie z okazji jubileuszu 25-lecia samorządowych kolegiów odwoławczych. Konferencja została zorganizowana przez Krajową Reprezentację SKO oraz Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Konferencja zgromadziła najwybitniejszych teoretyków i praktyków prawa administracyjnego w Polsce. Prezes Kolegium uczestniczył także w ogólnopolskiej Konferencji Szkoleniowej Samorządowych Kolegiów Odwoławczych w Rowach w dniach 27-29 maja 2015r. Na Konferencji poruszana była problematyka organizacyjna i orzecznicza samorządowych kolegiów odwoławczych. Wykładowcą był m.in. prof. Jan Paweł Tarno – sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego. Poruszana była także tematyka informatyzacji kolegiów, elektronicznego zarządzania dokumentacją, krajowych norm interoperacyjności, a także możliwości pozyskania na ten cel środków unijnych.
SKO w Koszalinie przykłada, w miarę posiadanych możliwości, dużą wagę do szkolenia i podnoszenia kwalifikacji orzeczników i pracowników biura kolegium.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koszalinie było współorganizatorem Konferencji „25 lat samorządowych kolegiów odwoławczych w systemie administracji publicznej”, która odbyła się w Gorzowie Wielkopolskim w dniach 15-17 czerwca 2015r. (razem z SKO w Szczecinie, Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze, Państwową Wyższą Szkołą Zawodową im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp.). W Gorzowie obecni byli reprezentanci prawie dwudziestu kolegiów z całej Polski, a także sędziowie NSA i WSA oraz przedstawiciele nauki polskiego prawa administracyjnego i podatkowego z takich uczelni jak Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytet Szczeciński, Uniwersytet Zielonogórski, Akademia Leona Koźmińskiego czy Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim.
Członkowie Kolegium uczestniczyli także w innych konferencjach szkoleniowych: w dniach 5-6 listopada 2015r. we Wrocławiu w konferencji „Podatki i opłaty lokalne jako źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego”, w dniach 7-8 grudnia 2015r. w Augustowie w konferencji „Tworzenie i stosowanie prawa podatkowego przez jednostki samorządu terytorialnego”.
Członkowie Kolegium oraz pracownicy biura uczestniczyli także w szkoleniach dotyczących m.in.: orzecznictwa samorządowych kolegiów odwoławczych, omówienia orzecznictwa sądowoadministracyjnego NSA i WSA, zadań i kompetencji SKO, ochrony danych osobowych, elektronicznego obiegu dokumentów, podatków i opłat lokalnych, ordynacji podatkowej, nowej bankowości elektronicznej, prawa administracyjnego i ochrony środowiska, archiwizacji dokumentacji, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania rocznych sprawozdań budżetowych i finansowych, zamówień publicznych, granic dostępu do informacji publicznej.
7. Wykonanie budżetu, zatrudnienie, płace i kwalifikacje osób zatrudnionych.
Wykonanie budżetu za rok 2015 przedstawia się następująco:
- plan 1.831.825,00 zł.,
- wykonanie 1.826.510,03 zł. tj. 99,71%.
Płace zostały naliczone zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie wielokrotności kwoty bazowej oraz szczegółowych zasad wynagradzania prezesa, wiceprezesa, pozostałych członków samorządowego kolegium odwoławczego i pracowników biura tego kolegium (Dz. U. Nr 109, poz. 960 ze zm.)
Kwalifikacje osób zatrudnionych wykazano w części I pkt 2 niniejszej informacji.
Prezes Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w Koszalinie
Damian Skórka
[1] - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w latach poprzedzających okres objęty informacją, ale nie zostały jeszcze załatwione przez SKO,
2 - patrz pkt 1. ppkt 1.2. ,
3 - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w roku objętym informacją, a do których zastosowanie mają przepisy Ppsa tj. m.in. skargi, skargi kasacyjne, zażalenia i inne, wykonywane w trybie tej ustawy – patrz m.in. przyp.11;
4 - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji (w tym art. 134 Kpa) oraz inne wydane w tym postępowaniu np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;
5 - decyzje (postanowienia) wydane przez SKO jako organ I instancji np. w postępowaniu dot. stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 Kpa oraz art. 247 - 248 Op) lub wznowienia postępowania (art. 145 § 1 Kpa oraz art. 240 § 1 Op), pisma w trybie art. 65 § 1, art. 66 § 1 Kpa, art. 169 § 4 Op, postanowienia w trybie art. 66 § 3 Kpa oraz inne wydane w tych postępowaniach np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;
6 - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa), pisma;
7 - dot. również postanowień zgodnie z art. 144 Kpa oraz art. 239 Op
8 - dot. również postanowień zgodnie z art. 126 Kpa oraz art. 219 Op
9 - dot. spraw, które nie zostały załatwione przez SKO w roku objętym informacją ;
10 - liczba skarg skierowanych do sądu w stosunku do ogólnej liczby podjętych przez kolegium w roku objętym informacją rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu;
11 - obejmuje inne sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie przepisów Ppsa np. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3), wniosek o sprostowanie omyłki pisarskiej (art. 156), wniosek o uzupełnienie wyroku (art. 157), wystąpienie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4), wniosek o zawieszenie postępowania przed sądem i o podjęcie zawieszonego postępowania (art. 123-131) czy wznowienie postępowania (art. 270) itd. ;
